سینمای نو > سرویس تئاتر 

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی " سینمای نو " و به نقل از روابط عمومی مؤسسه افرامانا، در یازدهمین نشست تئاتر کاغذی ، ابتدا نمایش نامه «در» نوشته و کارگردانی علی محمدرحیمی با نقش خوانی مجتبی طباطبایی ، پژند سلیمانی ، نیلوفر تُرک و علی محمدرحیمی نمایش نامه خوانی شد و سپس این اثر با حضور مهمانان این نشست مورد بررسی قرار گرفت.

بر اساس این گزارش ، در آغاز این نشست بهزاد صدیقی (نمایش نامه نویس و دبیر نشست های تئاتر کاغذی) با اشاره به این که این نمایش نامه در سال 1383 توسط نویسنده در تالار نو سابق تئاتر شهر به روی صحنه رفته بود و با استقبال مخاطبان رو به رو شده بود ، گفت: نمایش نامه  «در»  در چهار اپیزود نوشته شده است و هر کدام از اپیزودها ضمن داشتن ارتباط تماتیک و مضمونی، از استقلال لازم برخوردار هستند. به نوعی می توان گفت مخرج مشترک هر یک از آن ها عنصر یا وابزاری به نام «در» است.

وی سپس ضمن بیان موقعیت های دراماتیک و تأثیرگذار این اثر گفت: علی محمدرحیمی در این نمایش نامه که براساس طرحی از محسن طنابنده نوشته است ، موقعیت هایی را انتخاب کرده که در جلو و پشت «درهایی» اتفاق می افتد و آدم ها ضمن قرارگرفتن مقابل یا پشت «در»، اتفاقاتی را رقم می زنند که وسیله ای به اسم «در» در به وجود آمدن رویدادها و احساسات آد­م­ها نقش تأثیرگذاری دارد.

در ادامه این نشست فرهاد امینی (نمایش­نامه نویس و منتقد این نشست) با اشاره به این که عنوان نمایش­ نامه مخاطب را به سمت تحلیل و نوعی نگاه به اثر راهنمایی می کند، گفت: نام «در» که یک واژه تک هجایی و گونه ای قدیمی است، واژه بسیار کهنی است. این وسیله یعنی «در» همیشه با یک ورود و خروج و آمدن و مرز همراه است و مرز و آستانه بین این­جا و آن­جا ست. در واقع «در» فصلی است میان ما و آن­چه که ما داریم و آن چیزی که در میان دیگران قرار می گیرد. «در» در آستانه اکنون و آینده است.

امینی در ادامه یادآور شد: آدم ها از «در» از جایی به جایی می روند و دوباره این چرخه تکرار می شود. این فضای چرخشی و نقطه ای که تکرار به دنبال خواهد داشت.

وی هم چنین افزود: در نمایش نامه هایی که از ساختار دورانی برخوردارند، نقطه شروع نمایش نامه در پایان تکرار می شود و نمایش نامه «در» با چنین ساختاری، این موقعیت و نقطه شروعش در پایان تکرار می شود. چنین ساختارهایی در نمایش نامه نویسی به گفته ریچاد شکنر به ساختارهای انفجاری معروف شده است. در این نمایش نامه، کنش های نمایشی در لحظه اتفاق می افتد و تم نمایش نامه در زنجیره ای از وضعیت دراماتیک خود را نشان می دهد. کنش «در» در وابستگی به قفل است.

سپس علی محمدرحیمی (نمایش­نامه نویس  کارگردان) در بخش دیگری از این نشست با اشاره به چگونگی خلق ایده این نمایش نامه توسط محسن طنابنده در باره تعداد اپیزودهای این نمایش نامه گفت: این نمایش نامه در اصل شش اپیزود دارد که در اجرای این اثر در سال 83 به دلیل ممیزی به چهار اپیزود تقلیل یافت و برای چاپ هم به دلیل آن که این دو اپیزود از دیالوگ برخوردار نبود و بی کلام بود و با چهار اپیزود دیگر از این نظر فرق داشت، اصلا برای انتشار هم به نشر تحویل ندادم.

این نمایش نامه نویس هم چنین با اشاره به این که این نمایش نامه ها کاملا به اجرا وابسته است، گفت: در آن نمایش نامه دو فضا وجود دارد ؛ فضای این طرف «در» و فضای آن طرف «در» و ابزار «در» حائل این فضا و محیط ها است. «در» محل عبور می شود و به نوعی سوتفاهم هایی را برای آدم های نمایش نامه به وجود می آورد.

فرهاد امینی (منتقد این نشست) در ادامه سخنان نویسنده نمایش نامه «در» گفت: در این نمایش نامه یک سری ارجاعات فرامتنی وجود دارد؛ مثل تفاهم نامه پنج به علاوه یک و یا ازدواج های صوری برای مهاجرت. در واقع ارجاعات صریح و روبنایی است.

این نمایش نامه نویس هم چنین تآکید کرد: نمایش نامه «در» متن محکم و شرافتمندانه ای دارد و یک نمایش نامه اپیزودیک استاندارد است. این نمایش نامه نقد خود «در» است و مخاطب درباره «در» پرسش می کند که چیست؟ آیا بیرون «در» خطرناک است یا مدینه فاضله؟ در اپیزود سوم هیچ خبری یا مدینه فاضله ای نیست. در همه اپیزود ها به غیر از اپیزود سوم زن می ماند اما مرد می رود.

او تصریح کرد: «در» مسئله ارتباط ما با جهان بیرونی را مطرح می کند؛ در واقع هر کسی که پشت دروازه ها قرار می گیرد.

علی محمدرحیمی در بخش دیگری از این نشست گفت: در این نمایش نامه تعمدا به آژانس اتمی اشاره کردم. چنین ارجاعاتی را از روی قصد مطرح کردم تا سوتفاهم ایجاد کند. علاوه بر این در این اثر سعی کردم شخصیت ها  و دیالوگ ها را ایرانیزه کنم.

وی افزود: قطعا این متن ایرادهایی دارد. اما اشکالی که من در نوشتن متن نمایش نامه دارم این است که موقع نمایش نامه نویسی، کارگردانی شده می نویسم. اما این نمایش نامه دارای کنش ها و اکت های یاد است.

این نمایش نامه نویس و کارگردان تئاتر هم چنین اضافه کرد: در این نمایش نامه اصلا نمی خواستم بگویم این طرف «در» یا آن طرف «در» خوب است. فقط خواستم مسائل و موقعیت هایی را در ارتباط بین زندگی آدم ها و «در» مطرح کنم و نشان دهم.

رحیمی در پایان سخنان خود گفت: قبل از شروع این نمایش نامه به استاد بهرام بیضایی گفتم که ایرادم این است که برای اجرا و کارگردانی شده می نویسم. ایشان در این خصوص به من گفتند شما آن کاری را که فکر می کنی درست است، آن را انجام بده و همان درست است. پس از پایان نوشتن این نمایش نامه، متن را برای مطالعه و اعلام نظر به استاد بیضایی دادم و ایشان بعد از خواندن این نمایش نامه گفت: متن کثیف کاری خوبی را نوشته ای!

فرهاد امینی در ادامه با یادآوری این نکته که متن نمایش نامه «در» موضوعی جهان شمول دارد اما نشانه های ایرانی در آن به کارگرفته شده، گفت: موضوعیت نمایش نامه، علارغم ارجاعات فرامتنی و زمانمند بودن و مکانمند بودن آن، قابل اجرا در هر جایی است. «در»، نظم عده ای است و بی نظمی دیگران را به وجود می آورد. فقط بستگی دارد ما از کدام جهت به آن نگاه کنیم. بیرون «در» پشت «در» است یا جلوی «در»؟! در واقع «در» محل چالش نمایش نامه است.

او هم چنین با اشاره به ایراد این متن گفت: در برخی از دیالوگ ها، حالت اکتیو دیالوگ ها منتقل نمی شود و از این نظر در هنگام اجرای این متن این اختلال ممکن است برطرف نشود. به نوعی این اشکال در دیالوگ ها وجود دارد. اشکال کوچک دیگری که در انتشار این متن وجود دارد، این است که تاریخ پایان نگارش این متن در آن نوشته و منتشر نشده. از این نظر این موضوع اهمیت دارد که وقتی سال نوشتن نمایش نامه در پایان نمایش نامه نوشته می شود، برای بررسی دقیق تر و هم چنین تحقیق برای دوره زمانی خاصی در پژوهش ادبیات نمایشی یک دهه بهتر می توانیم درباره این آثار و دوره زمانی نگارش این نمایش نامه ها، قضاوت و بررسی کنیم که امیدوارم در چاپ دوم این اشکال برطرف شود.

فرهاد امینی در پایان سخنان خود در این نشست درباره این نمایش نامه گفت: در این نمایش نامه نویسنده شیئ به نام «در» را ارزش گذاری نمی کند اما تآکید بیشتری می کند که رفتن بیهوده است. اما با «در» تأکید بیشتری می کند  که آن طرف «در» ارزش بیشتری دارد.

در بخش پایانی این نشست بهزاد صدیقی گفت: نمایش نامه در از شخصیت پردازی و دیالوگ نویسی خوبی برخوردار است. با توجه به این که در اوایل دهه هشتاد نوشته شده، پیشنهاد اجرایی به تئاتر ایران در حوزه نمایشنامه نویسی اپیزودیک می دهد.

این نمایش نامه نویس هم چنین با اشاره به این که برخی از اپیزودهای این اثر در زمان اجرا با ممیزی رو به رو شده بود، اضافه کرد: نمایش نامه اثر کنشمندی است که در زمان اجرا ارزش ها و ویژگی های آن بیشتر مشخص می شود و از این نظر به گروه اجرایی بستگی دارد که هم بتواند ارزش های اجرایی  آن را درک و کشف کند و هم بتواند اجرایی تأثیرگذاری را برای مخاطب فراهم آورد. ضمن این که یکی از ٍآثار مطرح و مهم نویسنده در کارنامه نمایش نامه نویسی اش محسوب می شود.

صدیقی در پایان سخنان خود تصریح کرد: نمایش نامه  «در» به دلیل دستور صحنه های موجز و کم و ساختار اپیزودیک آن دست گروه اجرایی و کارگردانان را باز می گذارد که هر کارگردانی با ایده اجرایی تازه یا خاص خود آن را به صحنه ببرند. با وجود آن که حدود شش سال پیش مجوز متن این اثر برای تمرین و اجرای مجدد آن در زمان مدیریت وقت تئاتر شهر صادر شده بود، اما متأسفانه به دلیل تغییر مدیر تئاتر شهر در میانه تمرین از اجرا بازماند. امیدوارم شرایط اجرای نمایش نامه «در» به کارگردانی نویسنده در آینده ای نزدیک توسط مدیران تئاتر فراهم شود تا مخاطبان بیشتری شاهد اجرای آن باشند.

این گزارش در پایان می­افزاید: نمایش نامه «در» نوشته علی محمدرحیمی شامل چهار نمایش نامه است که هر کدام مقطعی از یک زندگی مشترک زن و مردهایی را به تصویر کشیده است.

گفتنی است در پایان این نشست ، از طرف محسن سلیمانی (مدیریت فرهنگی هنری منطقه سه و فرهنگسرای ارسباران) به هر یک از مهمانان و مدعوین آن لوح تقدیری اهدا شد.