سینمای نو > سرویس سینما

11 روز   ، 11 فیلم

 شماره ١٠- سر بی کلاه یا کلاه برسر سینمای مستند!!

(به بهانه تلفیق فیلم های مستند و نمایش دو مستند و یک انیمیشن در کنار فیلم های داستانی در بخش مسابقه سی و ششمین جشنواره فیلم فجر)

پژمان لشكری‌پور

وقتی آیین نامه جشنواره سی و ششم با رویکرد تجمیع بخش ها و پرهیز از وضعیت بلبشوی دو دوره گذشته که تعداد غیر طبیعی و غیراستاندارد فیلم های بخش مسابقه همه را کلافه کرده بود و تبعات آن به مسایل حاشیه ای و فرامتنی در داوری دوره سی و پنجم هم کشیده شد و برخی تحلیل ها حتی تغییر رییس سازمان سینمایی در پایان جشنواره سی و پنجم را هم دارای ارتباط مستقیم با وضعیت جشنواره و حرف و حدیث های حول و حوش آن می دانستند، مشخص شد شورای سیاستگذاری جشنواره سی و ششم هم که البته باز در همان سیکل همیشگی مدیران و آدم های محدود اطراف رییس جدید سازمان سینمایی شکل گرفته بود، قیچی سلمانیشان را بار دیگر برداشته و مدل جدیدی را بر روی سر سینماگران و سیمرغ بیچاره امتحان می کنند، جالب اینجا بود که بیشتر اعضای شورای، سیاستگذاری جشنواره سی و ششم همان عناصر اجرایی بودند که در سال های ۹۲ و ۹۳ خود با بدعت هایی عجیب آشفتگی و به عبارتی "بلبشوی" جشنواره را با وارد کردن بی حد و حصر فیلم ها به بخش مسابقه و اعمال تغییرات عجیب در بخش فیلم های اول، مستند ، هنر و تجربه و کوتاه رقم زده بودند که این تغییر و تحولات دیگر در جشنواره سی و پنجم از کنترل خارج شد و آن تبعاتی که ذکر شد را به همراه داشت.

عجیب ترین تغییر در آیین نامه جدید انتخاب ۱۰ فیلم مستند در وهله اول و انتخاب دو فیلم از میان آنها و قرار گرفتن در کنار ۲۲ فیلم بخش مسابقه و رقابت یکسان در تمامی رشته ها در کنار فیلم های سینمایی داستانی بود ، انگاره التقاطی مدیران جشنواره که ملغمه ای از جشنواره کن، مراسم اسکار و بایدها و نبایدهای ابلاغی وزارت ارشاد برای جشنواره فجر است، توجیهات عجیب و بعضاً عوام فریبانه ای را از همان ابتدای ابلاغ مقررات جشنواره سی وششم به همراه داشت.

قرار دادن شرایط مساوی برای آثار مستند در کنار آثار داستانی ،آماده سازی مستندسازان برای اکران عمومی فیلم هایشان، از عمده دلایل مسئولان برای این تصمیم عجیب و به نظر نگارنده متأثر از جشنواره کن و به اصطلاح کن زدگی حضرات و عدم توجه به مبانی جشنواره ای همچون کن با ۸ جایزه عمدتاً مفهومی که در آن مستندی همچون آثار مایکل مور هم می تواند جایزه اصلی را بگیرد و قیاس غیر منطقی و عجیب این فرضیه با جشنواره فجر و البته کم کاری نهادهای صنفی سینمای مستند، وضعیتی را به وجود آورد که در کمال تعجب داوران جشنواره در برنامه ۷ اعلام کردند که اصلاً به دلیل تباین سنخیتی با فیلم های سینمایی ،دو فیلم مستند را اصلاً مورد قضاوت قرار ندادند و رها کردند...!!!! در این کشاکش عجیب وقایع موارد ذیل قابل تأمل است:

_ دوستان شورای سیاستگذاری و دبیر جشنواره ، چطور نتوانستند داورانی که خود انتخاب کرده بودند را توجیه کنند که بر اساس قواعد جشنواره ولو غلط ،به قضاوت فیلم ها بنشینند؟!!!!!!

_ فلسفه هیئت انتخاب بخش مستند که اسامی شریف آنها در کاتالوگ جشنواره هم آمده ولی نامی از ۱۱ فیلم انتخابیشان نیست و تنها همان دو فیلم منتخب در کاتالوگ جشنواره آمده چیست؟ در شرایط،فعلی به نظر می رسد که یک هیئت انتخاب سه نفره با کلی فر و شکوه جمع شده اند تا ۲ فیلم را به مسلخ فیلم های ۲۲ گانه سینمایی ببرند...!!!!

_ حقیقت آن است که سینمای مستند کشور در طول این چند سال انصافاً با تکثر دیدگاه و سلایق و حضور فعال همه نسل های حاضر در صحنه تولید، علی رغم همه محدودیت های زیر ساختی و تنگناهای مادی در زمینه تولید و پخش ،کارنامه درخوری را داشته و به لحاظ مضمونی و ساختاری می تواند برخی از خلأهای سینمای داستانی را پوشش دهد ، انتخاب ۱۱ فیلم بلند مستند و قراردادن یک سانس نمایش موقر برای سینمای رسانه ها و هنرمندان ،قطعاً علاقمندان ویژه این سینما را جمع خواهد کرد و انعکاس یادداشت های منتقدان و روزنامه نگاران و سینماگران فکور و جدی سینمای داستانی که اتفاقاً سابقه مستندسازی هم دارند، نقش سینمای مستند را در جشنواره فجر مستحکم می سازد،کج سلیقگی امسال مسئولان جشنواره در حق سینمای مستند ، تجربه تلخی بود که نه به مردمی شدن این سینما کمک کرد نه هویت مستقل سینمای مستند را به مدد هویت بخشی جشنواره رساند و بار دیگر آزمون و خطای اندیشه های برخی دوستان ...تجربه ناموفقی را در تاریخ زندگی سیمرغ بیچاره رقم زد.