سینمای نو > سرویس فیلم های کوتاه و مستند
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی " سینمای نو " و به نقل از روابط عمومی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ، در ابتدای این برنامه که اُرُد عطارپور به عنوان کارشناس مهمان در آن حضور داشت، ورهرام در پاسخ به پرسش مجری برنامه درباره ایده ساخت فیلم در جزیره قشم گفت: «نخستین‌بار که در یک فیلم مستند به روستای سَلَخ (در این جزیره) پرداخته شد، اوایل دهه 1350 و در فیلمی بود که آقای احمدی‌لاری درباره صید کوسه‌ها ساخت. مدت‌ها بعد از تولید آن فیلم جذاب و تماشایی باعث شد به این فکر بیفتم که من هم در همان منطقه فیلم بسازم اما ساخت فیلمی که مد نظر داشتم، بنا به دلایلی هرگز عملی نشد.»
وی گفت: «در سفرهایی که به قشم و روستای سَلَخ داشتم، با آقای احمدی و همسرشان خانم زینت دریایی آشنا شدم و خوش‌بختانه این دوستی و آشنایی از اوایل دهه 1360 تا امروز بی‌وقفه ادامه داشته است.»
ورهرام در ادامه صحبت‌های خود گفت: «یکی دو سال قبل زمانی که برای مسافرت به خارج از کشور رفته بودم زینت تماس گرفت و از من دعوت کرد تا در عروسی پسرش- که در ایتالیا درس می‌خواند و به‌خاطر همین موضوع به قشم برگشته بود- شرکت کنم. با خوش‌حالی از این پیشنهاد استقبال کردم و به او گفتم: «نه تنها در این مراسم شرکت می‌کنم بلکه از آن فیلم‌برداری هم خواهم کرد و البته شرطم این بود که هیچ فیلم‌بردار دیگری در این مراسم عروسی حضور نداشته باشد.»
وی افزود: «به این ترتیب من و گروهم فیلم‌برداری مراسم عروسی پسر زینت را برعهده گرفتیم که در پایان به یک فیلم خصوصی دو ساعته ختم شد. در حقیقت، این کادوی من برای عروسی پسر زینت بود که به خانواده او تحویل دادم.»
ورهرام سپس درباره شکل‌گیری مستند مورد بحث برمبنای فیلم عروسی گفت: «مدت‌ها بعد، زمانی که زینت برای سفر به تهران آمده بود، گفت: «تو که برای ساخت این فیلم، این همه زحمت کشیده‌ای و هزینه کرده‌ای، چرا یک فیلم مستند از آن در نمی‌آوری؟» و از آن‌جا که این، یک فیلم خصوصی بود هرگز به چنین چیزی فکر نکرده بودم؛ اما ایده او باعث شد به تدوین یک فیلم مستند از دل این فیلم عروسی فکر کنم.»
بخش بعدی جلسه به صحبت‌های کارشناس مهمان برنامه اختصاص داشت. اُرُد عطارپور در این بخش با اشاره به سابقه طولانی‌مدت فعالیت فرهاد ورهرام در زمینه مردم‌شناسی و ساخت فیلم در این‌باره گفت: «در حقیقت می‌توان گفت فیلم «عروسی پسر زینت» حاصل فعالیت این فیلم‌ساز در گذر از بیش از چهار دهه گذشته است. فیلم‌سازی که سال‌هاست در عرصه مردم‌شناسی و قوم‌نگاری حضور دارد و می‌توان گفت وجب به وجب خطه جنوب کشور را با پای پیاده طی کرده است.»
وی سپس مستند مورد بحث را «یک فیلم فوق‌العاده درباره آیین‌های پنهان شده در پسِ پرده‌ها» دانست و افزود: «تماشاگر از طریق این فیلم فرصت پیدا می‌کند تا به پشت دیوارهای بلند خانه‌های مردم روستای سَلَخ راه پیدا کرده و در کنار مراسمی که به قصد همبستگی این جامعه کوچک برگزار شده، با آیین‌ها، رسوم و روابط آن‌ها آشنا شود.»
عطارپور هم‌چنین گفت: «کار فرهاد ورهرام از این بابت حائز اهمیت است که از عوامل حرفه‌ایِ تولید فیلم به بهترین شکل برای فیلم‌برداری از یک مراسم عروسی بهره برده و فیلمی ساخته که در آن، نقش بانوان در نگهداری از آیین‌های قدیمی به‌شدت آشکار و محرز است.»
وی سپس با اشاره به تاثیر حضور زینت دریایی که روایت این فیلم مستند را برعهده داشته گفت: «فیلم «عروسی پسر زینت» یک مستند محض درباره مراسم سنتی، شلوغ و طولانی عروسی در بخشی از جزیره قشم است که هماهنگی خوب فیلم‌ساز و فیلم‌بردار به ثبت تصویرهای شاید بتوان گفت تکرارنشدنی منجر شده است.»
در ادامه جلسه، فرهاد ورهرام در پاسخ به پرسشی درباره تاثیر مستندهای قبلی خود بر ساخت این فیلم گفت: «البته آشنایی با نوع فیلم‌سازی درباره مراسم مختلف آیینی بی‌تاثیر نیست اما نکته این‌جاست که زینت خیلی خوب این مراسم را توضیح می‌داد و هر روز صبح که از خواب بیدار می‌شدیم، او برنامه بعدی جشن عروسی را برای ما می‌گفت.»
وی گفت: «زینت می‌خواست بخشی از آیین‌های مراسم عروسی (نظیر اجرای شوشی و دیگران) را در مقابل دوربین این فیلم تکرار کند و به همین خاطر عروسی بسیار بزرگ و مجللی راه انداخت که چند روز ادامه داشت.»
ورهرام هم‌چنین گفت: «وقتی وارد مراسمی آیینی از این نوع می‌شوید، از روی تجربه و مطالعه درمی‌یابید آدم‌های حاضر در مراسم، چه نقشی در شکل‌گیری آن دارند و بر همین اساس حتی می‌توان زاویه نگاه دوربین و نحوه عملکرد آن‌ها را نیز تنظیم کرد.»
ورهرام هم‌چنین درباره نقش فیلم‌بردار در ساخت چنین فیلمی گفت: «من معمولاً به فیلم‌بردار فیلم‌هایم می‌گویم از لحظه‌ای که دکمه ثبت تصویر را می‌زنند تا زمانی که فیلم‌برداری به پایان می‌رسد دوربین را روشن نگه‌دارند و این نکته در مورد صدابردارهایی که با من همکاری کرده‌اند نیز صدق می‌کند.»
وی گفت: «در نهایت، این امکان خوبی ایجاد می‌کند که از دوربین دوم استفاده نکنیم و مواد خام بیش‌تری در اختیار تدوین‌گر قرار دهیم.»
ورهرام هم‌چنین درباره تدوین "عروسی پسر زینت" گفت: «در این فیلم و برای رعایت اخلاق، برخی لحظات خصوصی این مراسم عروسی کنار گذاشته شده و این در حالی است که در سال‌های اخیر بی‌اخلاقی در سینمای مستند رشد چشم‌گیری پیدا کرده و متاسفانه بعضی مستندها به دروغ ساخته می‌شوند.»
وی در بخش دیگری از این جلسه گفت: «در نهایت تاسف باید گفت در حال حاضر برخی آیین‌ها از جنبه اعتقادی به نمایشی گرایش پیدا کرده‌اند و متاسفانه برخی افراد محلی که هنوز هم اجرای این آیین‌ها را برعهده دارند حاضرند در قبال دریافت پول، این کارها را به صورت نمایشی در مقابل چشم دوربین انجام دهند.»
بخش پایانی این جلسه نقد و بررسی به جمع‌بندی صحبت‌های کارشناس مهمان برنامه اختصاص داشت. اُرُد عطارپور در این بخش گفت: «باید اشاره کرد آیین‌ها و مراسمی نظیر آن‌چه که در فیلم "عروسی پسر زینت"به نمایش گذاشته شده قابلیت آن را دارد که مردم جوامع سنتی را به تعادل برساند؛ و از بین رفتن آن‌ها باعث می‌شود ولنتاین، هالووین و جشن‌هایی نظیر آن جایگزین آیین‌های سنتی شود.»
وی هم‌چنین گفت: «از این زاویه می‌توان گفت "عروسی پسر زینت" بازگشت به سنت‌های گذشته و تلاش برای نگهداری آیین‌های قدیمی مراسم عروسی در بخشی از جزیره قشم بود. یک حرکت مترقی و کاملاً آگاهانه که خوش‌بختانه با جزییات در این فیلم به ثبت رسیده است.»
چاپ 
ارسال به دوست
