سینمای نو > سرویس سینما
حاشیههای دنبالهدار فجر سی و شش
مونا انوریزاده
سی و ششمین جشنواره ملی فیلم فجر ، روز یكشنبه 22 بهمنماه در سالن مركز همایشهای بینالمللی برج میلاد به كار خود خاتمه داد و سیمرغها به آشیانه جدیدشان پر كشیدند با اینحال حاشیههای این دوره از فجر سینمای ایران هنوز خاتمه نیافته و ادامه دارد.
سخنرانی تند ابراهیمحاتمیكیا روی صحنه پس از دریافت سیمرغ بهترین كارگردانی و حمله به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران بابت انتقادها از فیلم تازهاش "به وقت شام" در ویژه برنامههای تلویزیونی جشنواره، موجی از واكنشها را در میان طیفهای گوناگون در پی داشته و این واكنشها متأسفانه از هر دو سوی همچنان ادامه دارد؛ چه از سوی آنان كه با او موافقند و چه از سویی كسانی كه با او مخالف هستند و لحن و ادبیات تند وی را نمیپسندیدند و البته دلیل اعتراضهای همیشگی این كارگردان 56 ساله سینما را در نمییابند. از سوی دیگر آنهایی كه طرفدار او هستند با دفاع كوركورانه از تكتك جملات او در پی قدیسسازی از این كارگردان سینما هستند و به همین دلیل التهاب این بحث فروكش نكرده و در روزهای اخیر به ادبیاتی هتاكانه از دو سوی تبدیل شده كه بسی جای تأسف دارد.
ابراهیم حاتمیكیا پس از دریافت جایزه با حضور روی صحنه، ضمن انتقاد از رویکرد تلویزیون و رضا رشیدپور در پرداختن به فیلم «به وقت شام» گفته بود: من فیلمساز وابسته و فیلمساز نظامم. من افتخار میکنم از کسانی حرف میزنم که باورشان دارم. سی سال است روی این سن میآیم و برایم اولین بار نیست .
وی ادامه داد: دلم میخواهد از بچههای سازمان اوج تشکر کنم. دوستانی که زحمت میکشند و واژه سربازان گمنام امام زمان را باید به آنها اطلاق کرد. متأسفم که میشنوم برخی از همکاران از جمله ایشان (رضا رشیدپور) واژهسازی میکنند و آثار ما را فیلمهای ارگانی و نهادی و سازمانی میگویند. من افتخار میکنم فیلمی درباره مدافعان حرم ساختم. افتخار میکنم که برای ساختن این فیلم از عزیزی مثل حاج قاسم سلیمانی جایزه گرفتم. افتخار میکنم از سوی بچههای سپاه که زحمت کشیدند و امثال من را رشد دادند، حمایت شدم .
حاتمیکیا گفت: اگر قرار است خانه سینما به تشکیلات وزارت کار تبدیل شود، من کارآفرینم؛ چرا که یک سال در کنار گروه سازنده فیلم بودم و رزق به آنها رساندم. امثال آقای رضا رشیدپور واژههایی میسازند که در سازمان صداوسیما باب میشود. من اعتراض میکنم به تلویزیون. فیلمهای من را بارها از تلویزیون پخش میکنند اما آدمهایی که باید از تفکر فیلمهای من دفاع کنند به یکباره به اپوزوسیون تبدیل میشوند. از مسئولین شبکه سه و دو شکایتم را به خدا میبرم. بابت رفتار زشتشان در این مدت که به فیلم روا داشتند .
وی در خاتمه گفت: سردار سلیمانی برای «به وقت شام» گریست. اُف به کسانی که گفتند "به وقت شام" فیلم کمدی است. من غصه میخورم در جایی هستم که اینجا نگاهداری و محافظتش دست بچههایی است که در "به وقت شام" به آنها اشاره شد. این لجبازی را به خدا شکایت میبرم. این نگاه زشتی است برای این مملکت .
اما سخنرانی ابراهیم حاتمیكیا تنها حاشیه دنبالهدار جشنواره سی و ششم فجر نیست. اظهارنظرهای دو تن از داوران این جشنواره یعنی رسول صدرعاملی و محمدرضا فروتن روی آنتن زنده برنامه هفت نیز حسابی مسئلهساز شده و حرف و حدیثها پیرامون آن همچنان ادامه دارد. داوران در برنامه هفت به عدم داوری دو فیلم مستند و تنها انیمیشن حاضر در جشنواره كه از مدتها پیش حضور و رقابت ایشان با فیلمهای داستانی محل تردید و پرسش بسیاری از كارشناسان، سینماگران و اهل فن بود اشاره نمودند كه اعتراض سازندگان مستندهای حاضر در جشنواره و همینطور سایر مستندسازان و البته سازندگان انیمیشن "فیلشاه" را در پی داشت و به صدور چندین بیانیه مختلف از سوی افراد و صنوف مرتبط با انیمیشن و مستند منجر گردید. با اینحال در شرایطی كه داوران خود به این امر اذعان داشتند كه این سه اثر به دلیل عدم تناسب با آثار داستانی حاضر در جشنواره مورد داوری قرار نگرفته است ابراهیم داروغهزاده به تكذیب این سخن پرداخته و تأكید نموده كه تمام آثار حاضر در بخش سودای سیمرغ مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. سخنی كه بعدتر توسط فرشته طائرپور عضو دیگر هیئت داوران جشنواره مورد تأكید قرار گرفته و به نحوی در نقیض ادعاهای دو داور دیگر است. رسول صدرعاملی هم با تأکید دوباره بر نقطهنظرش مبنی بر اینکه فیلمهای مستند و انیمیشن، کوتاه در جشنواره فیلم فجر دیده نشدهاند گفت: فیلمها دیده نشدهاند نه از این جهت که در هیئت داوری به نمایش در نیامدند بلکه به دلیل سیاستهای غلط شورای سیاستگذاری جشنواره فیلم فجر و تأکید دبیر جشنواره بر روی این سیاستها، این فیلمها آنگونه که شایستهشان هست، دیده نشدند.این کارگردان و عضو هیئت داوری فیلم فجر خاطرنشان کرد: جشنواره امسال با توجه به ترکیب فیلمها و هیئت داوران؛ جشنواره جدی و خوبی بود و همه داوران سعی کردند نتیجه داوری را خرج رفاقت و مصلحت نکنند و هر آنچه که فکر میکنند درست است را انتخاب کنند به همین دلیل سلیقه خیلی کم دخیل بود و به شدت بحثهای کارشناسی اتفاق افتاد. صدرعاملی با بیان اینکه "تعدادی از داوران در این چند روزه تلاش کردند که اظهارات مرا تصحیح کنند که ما فیلمها را دیدهایم" ادامه داد: دوباره تأکید میکنم بله دیدهایم! من خودم به شخصه فیلم "فیلشاه" را دو بار دیدم؛ یک بار در هیئت داوران و یک بار هم با یکی دیگر از داوران. همچنین دو مستند «بانو قدس» و «زنانی با گوشوارههای باروتی» را نیز دیدم اما به دلیل نوع سیاستگذاریهای غلط جشنواره این فیلمها، آنگونه که شایستهشان بود، دیده نشدهاند.
با اینحال هنوز صحت و سقم هیچكدام از این سخنان بر سینماگران و اهالی رسانه مشخص نیست و این اتفاق نامبارك جز از سوءمدیریت در برگزاری جشنواره و تنظیم آئیننامههای آن نشأت نمیگیرد كه با وجود گذشت سی و شش سال هر ساله در حال اختراع چرخی از نوست... امری كه هر سال توسط گروههای مختلف كارشناسان گوشزد میگردد اما دریغ از گوشی شنوا...
اشاره رسول صدرعاملی به دلایل عدم حضور "لاتاری" در میان نامزدهای جشنواره و بسنده كردن داوران به یك نامزدی مشترك در بخش جلوههای ویژه از دیگر حواشی جشنواره سی و ششم محسوب میگردد. صدرعاملی در همان برنامه زنده عدم علاقه داوران به محتوای فیلم "لاتاری" را دلیل نامزد نشدن در سایر رشتهها عنوان كرد كه این سخن اعتراض بسیاری را در برداشته و حتی به ادعای تهیهكننده فیلم ، سبب شكایت از جشنواره فجر به دیوان عدالت اداری گردیده است. سید محمود رضوی تهیهکننده فیلم در توئیترش نوشت: بعد از صحبتهای دو نفر از داورهای عزیز جشنواره فیلم فجر در خصوص ممیزی محتوا به جای داوری و پست آقای حمید فرخ نژاد یک تیم حقوقی به من اعلام کردند بر اساس بند ب جزء1 ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری و اصل 173 شکایت از دبیر جشنواره قطعاً قابل طرح در دیوان است و قصد پیگیری دارند .
حمید فرخ نژاد پیشتر با انتشار متنی در اینستاگرام شخصیاش از دلایل انتخاب نشدن «لاتاری» از سوی هیئت داوران جشنواره فیلم فجر انتقاد کرده بود . این بازیگر نوشته : از صحبتهای چند تن از داوران محترم جشنواره فیلم فجر چنین بر میآید كه عدم رضایت از مضمون فیلم- ترویج خشونت- اجماع كلی داوران به صرف نظر از داوری سایر رشتههای فنی و بازی بازیگران این فیلم استوار گردیده، این نگاه برای حذف یا حضور كلی یك فیلم در پروسه رقابت به عهده هیئت انتخاب است نه هیئت داوری، یا مثلاً در صورت عدم رضایت هیئت داوری از مضمون یك فیلم میتوان در بخش فیلمنامه یا بهترین فیلم، اثر مذكور را از گردونه رقابت حذف كرد . برخورد داوران جشنواره با فیلم "لاتاری" خارج اصول تعریف شده داوری و ارزیابی اثار راه یافته به بخش مسابقه و بدعتی خطرناك برای ارزیابی سایر عوامل تولید یك فیلم است كه باید جداً از مضمون اثر و با نگاه فنی مورد ارزیابی قرار بگیرد.
اما با پایان یافتن جشنواره و نزدیك شدن به ایام نوروز سینمای ایران مثل همیشه تا نیمه اردیبهشت و چه بسا اندكی بیشتر به خواب زمستانی فرو میرود و از اخبار تولیدی چندانی خبری نیست. با اینحال در همین هفته از عرصه تولید در سینمای ایران خبر رسید كه رضا رویگری با «لازانیا»به تهیهکنندگی احمد احمدی و کارگردانی حسین قناعت به سینما باز میگردد. این بازیگر ایفاگر یکی از نقشهای اصلی «لازانیا» است. فیلمبرداری «لازانیا» در حالی ادامه دارد که دیگر بازیگران و عوامل کامل آن طی روزهای آینده اعلام میشوند . عوامل این فیلم عبارتند از : تهیه کننده: احمد احمدی، کارگردان: حسین قناعت، طراح گریم :عبدالله اسکندری، مدیر فیلمبرداری:امیر معقولی، تدوینگر: محمد توکلی ، مدیر تولید: هاشم علی اکبر، صدابردار: میثم یاردیلوو عکاس: اردلان آذرمی، سرمایه گذار : احمد احمدی "لازانیا" فیلمی متفاوت در کارنامه حسین قناعت است و برای اکران سال 97 سینماها آماده میشود.
همچنین فیلمبرداری فیلم جدید علی عطشانی با عنوان «کاتیوشا» صبح روز دوشنبه 23 بهمن ماه در مشکین دشت استان البرز با حضور احمد مهرانفر و لیلا اوتادی آغاز شد. فیلم سینمایی «کاتیوشا» یک اثر کمدی پربازیگر است که علی عطشانی کارگردانی و تهیهکنندگی آن را بر عهده دارد . فیلمنامه «کاتیوشا» را مهدی علی میرزایی بر اساس طرحی از مهراب قاسمخانی نوشته است . فیلمبرداری این فیلم که پیش تولید آن از حدود یک ماه پیش آغاز شده بود، طی روزهای آتی در مشکین دشت ادامه مییابد . احمد مهرانفر، سیما تیرانداز، ارژنگ امیرفضلی، لیندا کیانی، میترا حجار، لیلا اوتادی، قاسم زارع، مهران رجبی، خشایار راد، بیژن بنفشهخواه، امید منصورفلاح، ماهان ناصربخت و رادمهر روحانی مقدم بازیگران «کاتیوشا» هستند .
در خلاصه قصه کمدی «کاتیوشا» آمده است: من اگه بخوام توی زندگیم موفق باشم حتما نباید اونجوری به زندگی نگاه کنم که تو نگاه میکنی.
در این هفته غلامرضا فرجی سخنگوی شورای صنفی نمایش با اشاره به اینکه جلسه روز دوشنبه ۲۳ بهمن ماه شورا برگزار نشده است، گفت: در جلسه هفته آینده شورای صنفی نمایش، صنفهای عضو این شورا پیشنهادهای خود را برای تغییر در آیین نامه اکران در سال ۹۷ ارائه میکنند .
وی تأکید کرد: البته کانون پخشکنندگان سینمای ایران پیشنهادهای خود را ارائه کرده ولی بعد از دریافت همه پیشنهادها، بررسیهای لازم صورت میگیرد.
سخنگوی شورای صنفی نمایش بیان کرد: پروانه نمایش بسیاری از فیلمهایی که در جشنواره ملی فیلم فجر حضور داشتند هنوز برای قرارداد نمایش ارائه نشده است به همین دلیل هیچ پیشنهاد و قراردادی برای اکران نوروزی نداشتیم.
فرجی در پایان تأکید کرد: تا زمانی که برای آییننامه شورای صنفی نمایش در سال ۹۷ به جمع بندی نرسیدهایم، قرارداد هیچ فیلمی برای اکران نوروزی بسته نمیشود.
اما در آخرین هفته بهمنماه 96 سریال دنبالهدار اكران "عصبانی نیستم" ساخته رضا درمیشیان همچنان ادامه داشت. این فیلم در شرایطی كه قرار بود روز 25 بهمن روی پرده رود بار دیگر از نمایش بر پرده سینماهای کشور بازماند. سخنگوی شورای صنفی نمایش در اینباره میگوید، علت اکران نشدن فیلم «عصبانی نیستم» اینبار انصراف پخشکننده این فیلم است . غلامرضا فرجی در پی انتشار مطالبی مبنی براینکه قرار بوده این فیلم از ۲۵ بهمنماه اکران شود ولی مجوز آن صادر نشده است، گفت: شورای صنفی نمایش هیچ مشکلی با اکران فیلم «عصبانی نیستم» به کارگردانی رضا درمیشیان ندارد اما از آنجا که مؤسسه پخش فیلمیران از پخش و اکران این فیلم انصراف داده است، باید پخشکننده جدیدی معرفی و روال اداری آن در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیگیری شود . وی افزود: هر فیلمی برای اکران در سینماها باید پخشکننده خود را به سازمان سینمایی معرفی کند و چون درباره فیلم "عصبانی نیستم" پروانه ثبت شده در شورا به نام مؤسسه پخش فیلمیران است باید پخشکننده جدید معرفی شود تا پس از طی مراحل در مورد مقرر اکران شود .
علی سرتیپی مدیرعامل شركت فیلمیران نیز انصراف خود را از پخش فیلم "عصبانی نیستم" تایید کرد و اعلام نمود: با توافق کارگردان فیلم از پخش «عصبانی نیستم» انصراف دادهام. به فاصله كوتاهی سبحان گستر فیلم «بلیت» اطلاعیهای منتشر نمود و خود را پخشكننده رسمی فیلم "عصبانی نیستم" اعلام كرد.متن کامل اطلاعیه پخشکننده «عصبانی نیستم!» ساخته رضا درمیشیان به شرح زیر است :
سبحان گستر فیلم «بلیت» پخش کننده رسمی «عصبانی نیستم!» است که از ظهر روز گذشته (25 بهمن ماه) کلیه قراردادهای خود با سالنهای سینما را تحویل شورای صنفی داده بود و ما همچنان در انتظار حواله اکران و اجازه سالنهای سینما هستیم اما سازمان سینمایی هنوز پاسخی به ما داده نداده است.
ما بر اساس پروانه نمایش قانونی این فیلم و نامه امضا شده توسط سه تن از افراد معتبر سازمان سینمایی پخش آن را بر عهده گرفتهایم و به هیچ عنوان از حق قانونی خود کوتاه نمیآییم.
افراد معتبر سازمان سینمایی مورد اشاره در متن بیانیه فوق منوچهر شاهسواری، علیرضا رضاداد و ابراهیم داروغهزاده هستند. گفتنی است كه رضا درمیشیان نامه مذبور را با امضای این سه تن در فضای مجازی به اشتراك گذاشته بود. نامهای كه طی آن و با امضای این سه تن سازمان سینمایی مسئولیت اكران این فیلم را برعهده گرفته بود.
در همین رابطه در آخرین جمعه بهمن ماه ٩٦ نامه رضا درمیشیان به حسن روحانی رئیس جمهوری منتشر گردید. در پى توقف مجدد اكران فیلم سینمائى عصبانى نیستم!، رضا درمیشیان نویسنده و كارگردان این فیلم ، نامه اى به رئیس جمهور منتشر كرد.
متن نامه رضا درمیشیان به رئیس جمهور به شرح زیر است:جناب آقاى دكتر حسن روحانى ریاست محترم جمهورى اسلامى ایران
من همان فیلمسازى هستم كه در شب سى و دومین جشنواره فیلم فجر براى آن كه دولت شما در برابر گروه هاى فشار آسیب نبیند ، به فشار مسئولان مجبور به انصراف از دریافت جوایز فیلمم شدم، فیلم «عصبانى نیستم!».
پنج سال از عمر این فیلم مى گذرد اما گویى پنجاه سال بر من گذشته ، فیلمم همچنان بلاتكیلف است و هر بار به بهانه اى مانع نمایشش مى شوند.
سرانجام با تضمین مكتوب سه مدیر رده بالاى سازمان سینمایى قرار بود چهارشنبه بیست و پنج بهمن «عصبانى نیستم!» رنگ پرده سینما را ببیند اما باز هم از نمایشش جلوگیرى به عمل آمد.
آیا دریافت پنج پروانه نمایش با سانسورهاى مختلف ، تائید فیلم در كمیته بازبینى آثار توقیفى ، انتخاب چهار تاریخ اكران توسط مسئولان سینمائى و چهار بار ثبت تاریخ اكران در شوراى صنفى نمایش، دریافت تعهدنامه كتبى تاریخ قطعى نمایش فیلم از مسئولان سینمایى ، پنج سال سكوت و انتظار ، درخواست و سوال نمایندگان محترم مجلس از وزیر محترم ارشاد ، هزاران ساعت پشت در اتاق مدیران سینمایى انتظار كشیدن ، صدها هزار بار پله هاى سازمان سینمایى را بالا و پایین كردن، سوال و جواب و باز هم سوال و جواب براى نمایش عمومى «عصبانى نیستم!» كافى نیست؟
آیا در شرایطى كه حضرتعالى مدام از حق سوال ، حق انتقاد، حق اعتراض و حق شهروندى سخن مى گویید باید فیلمم را پس از چندین و چند دفعه سانسور باز هم تكه تكه كنم؟
من و دیگر سینماگران مستقل در حسرت تحقق شعارهاى انتخاباتى تان به هنر و نگاه تان به عرصه سینما هستیم. فضاى امنیتى در عرصه فرهنگ و هنر در شان سینماى ایران نیست.
جناب آقاى دكتر روحانى
من دو بار به «تدبیر و امید» رأى داده ام ، اما بى نهایت ناامیدم.
تازهترین آمار فروش فیلمهای روی پرده نیز در واپسین روز از آخرین هفته بهمن ٩٦ به شرح زیر است:
«آینه بغل»/ ۱۸۳ سالن/ ۷۲ روز/ ۱۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان
«خالتور»/ ۱۱ سالن/ ۱۰۷ روز/ ۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان
«ثبت با سند برابر است»/ ۱۱ سالن/ ۸۶ روز/ ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان
«دخترعمو و پسرعمو»/ ۶۷ سالن/ ۵۱ روز/ ۱ میلیارد و ۵۸۰ میلیون تومان
«عشقولانس»/ ۸۵ سالن/ ۳۷ روز/ ۱ میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان
«سد معبر»/ ۲۲ سالن/ ۵۱ روز/ ۱ میلیارد و ۲۵۵ میلیون تومان
«حریم شخصی»/ ۲۲ سالن/ ۶۵ روز/ ۹۱۰ میلیون تومان
«پل خواب»/ ۴۶ سالن/ ۳۷ روز/ ۷۷۰ میلیون تومان
«کمدی انسانی»/ ۵۴ سالن/ ۳۰ روز/ ۷۱۰ میلیون تومان
«بدون تاریخ، بدون امضاء»/ ۴۷ سالن/ ۲ روز/ ۶۸۰ میلیون تومان
«ما خیلی باحالیم»/ ۷۱ سالن/ ۹ روز/ ۴۸۰ میلیون تومان
«افسانه گل آباد»/ ۱۹ سالن/ ۲۳ روز/۵۰ هزار تومان
«هاری»/ ۳۷ سالن/ ۲ روز/ ۳۵ میلیون تومان
«اسرافیل»/ ۱۹ سالن/ ۲ روز/ ۳۰ میلیون تومان
«شاخ کرگدن»/ ۱۱ سالن/ ۱۶ روز/ ۲۵ میلیون تومان
«من یک ایرانی ام»/ ۲۲ سالن/ ۹ روز/ ۶ میلیون تومان