سینمای نو > سرویس فرهنگی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی " سینمای نو " و به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، مراسم یادبود هنرمندان درگذشته‌ سال 1397 با عنوان آیین چراغ، خاموشی نیست شب گذشته با حضور چهره‌های مختلف فرهنگی و هنری و با حضور پیروز حناچی شهردار تهران در تماشاخانه ایرانشهر برگزار شد.

مجید رجبی معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران، در ابتدای این مراسم گفت: امسال هفتمین دوره برگزاری مراسم آیین چراغ، خاموشی نیست است و حداقل ادای احترام و دین نسبت به هنرمندان فقید و خانواده‌های آنهاست.

او افزود : عنوان آیین چراغ ، خاموشی نیست یکی از دیالوگ‌های ماندگار زنده یاد علی حاتمی است. تا اول اسفند سال جاری 119 تن از هنرمندان ایران به دیار باقی شتافتند و با رفتنشان اندوهی بر دل ما به جای گذاشتند. هر چند که هنرمندان همواره با آثاری که از خود به جا گذاشته‌اند ماندگار هستند.

وی افزود: از این هنرمندان 24 نفر در رشته ادبیات و شعر، 23 نفر در حوزه هنرهای تجسمی، 4 نفر تئاتر، 12 نفر به صورت تخصصی در سازمان صدا و سیما اشتغال داشته اند؛ از جمله در زمینه دوبله ، 25 نفر در حوزه سینما، 29 نفر موسیقی و 2 نفر در زمینه هنرهای آیینی و سنتی فعالیت داشتند.

او در ادامه با اشاره به بزرگانی چون داریوش شایگان، ناصر ایرانی، عزت‌الله انتظامی، محمد دبیرسیاقی، سلیم نیساری، احسان یارشاطر، محسن وزیری، عباس عطار، احمدرضا دالوند، ضیاءالدین دری، صدرالدین شجره، بهرام زند و حسین عرفانی گفت: وقتی این نام‌ها در کنار هم ردیف می‌شوند، ما در می‌یابیم که چه مفاخر بزرگی را از دست داده‌ایم و فقدانشان جبران ناپذیر است.

وی ضمن یادبود سرآمد هنرمندان، آقای بازیگر عزت الله انتطامی گفت: ناصر ملک مطیعی، یدالله صمدی، حسین محب اهری، ناصر چشم آذر و فرهاد گرگین پور دیگر عزیزان کوچ کرده در سال جاری بودند.

رجبی معمار صحبت‌های خود را این گونه پایان داد: کتاب مرگ و رحلت گشوده است، چند روز قبل و پس از پایان نگارش ما خشایار الوند هنرمند طناز و امروز خانم لیلیت تریان که از او به عنوان مادر مجسمه‌سازی ایران یاد می‌شود، درگذشتند. نام و یادشان گرامی باد.

ابراهیم حقیقی رئیس شورای عالی خانه هنرمندان ایران گفت: در هفت سالگی که مراسم آیین چراغ، خاموشی نیست را در روزهای پایانی اسفند در خانه هنرمندان ایران برگزار می کنیم، بار سنگینی بر دوش ما گذاشته می شود.

او با یادی از عزت‌الله انتظامی گفت: در 16 سال اخیر عزت الله انتظامی هر دو هفته یک بار خانه هنرمندان می آمدند و با اعضای شورای عالی جلسه داشتند و در تمام این سال ها تلاش های مستمر و متعددی برای بهبود وضیعت زندگی هنرمندان کردند. تلاش هایی که همواره دوست داشت کسی از سهیم بودنش در آن ها آگاه نشود.

حقیقی ادامه داد: انسان ها در طول تاریخ برای رویین تنی تلاش کرده اند؛ اما رویین تنی تنها در اثر جاودانه فردوسی میسر شد. اما قطعا انسان ها به جاودانگی دست پیدا می کنند. هنرمندان پیش از رفتن از خانه هنرمندان به قطعه هنرمندان وظیفه سنگینی در جامعه دارند و آن شادی و آگاهی بخشی به مردم است.

در ادامه حجت الله صیدی مدیرعامل بانک صادرات گفت: عنوان آیین چراغ، خاموشی نیست بی اختیار من را به یاد سوره الرحمان می اندازد. متاسفانه ما عادت کرده ایم که همواره به وجه غمناک زندگی توجه کنیم. اما کمتر به شاد ترین بخش کلام الهی توجه می کنیم که می گوید همه چیز فنا شدنی است جز وجه پروردگار.

او افزود:هنرمندان در طی قرن ها با خلق آثار هنری ماندگار، نور فرزانگی را در جامعه خود زنده نگاه می دارند. ما باید تلاش کنیم از شکوه نام هنرمندان پرده برداری کنیم  و قدر اساتید و هنرمندان را در زمان حیات شان بدانیم.

مجید انتظامی هم در سخنان بسیار کوتاهی درباره پدرش گفت:پدرم در تمام عمرش فقط  با عشق به مردم و برای شاد کردن دل آن ها به روی صحنه می رفت.

او افزود: در خانه ما فقط کار حرف اول را می زد. به ندرت اتفاق می افتاد که ما گروهی به مسافرت برویم. زمانی که من از هنرستان به خانه باز می گشتم نت هایم دستم بود و پدرم نیز مشغول حفظ کردن متنی بود که قصد اجرایش را داشت.

ایرج راد عضو شورای عالی خانه هنرمندان ایران گفت: آیین، چراغ خاموش است استعاره ای است از آنهایی که از میان ما رفتند،آنها تنها چراغ نبودند، گوهرهای پرنوری بودند که هیچ لکه ای دامن آنها  را نمی توانست آلوده کند.

راد افزود: آنها عاشق فرهنگ و هنر و انسان و آزادی بودند، به ما محبت آموختند، عشق آموختند، امید می دادند ، آنها ما را منزه می کردند ، تفکر آفرین بودند در هر عرصه هنر که بودند.

وی ادامه داد: ما عزیزانی را از دست می دهیم که تا سال های سال باید منتظر بمانیم تا نظایر آنها تولد یابند. تنها امید ما پیروی جوانان از راه این هنرمندان است که زندگی خود را وقف مردم و هنر کردند و در جهان نام آور هستند.

راد گفت: سال اول برگزاری این آیین 17 نفر از عرصه هنرهای نمایشی و تئاتر به دیار باقی شتافتند، ما کم کم کسانی را از دست می دهیم که هنوز می توانستند کار کنند و تاثیرگذار باشند.

او افزود: هرچه از این افراد که جایگاه ویژه ای در تاریخ این مملکت دارند یاد کنیم کم است، دنیا ایران را با آقامحمدخان قاجار نمی شناسد با حافظ سعدی مولانا و فرش ایران می شناسد، هنر و هنرمندان را قدر بدانیم و جایگاه ویژه آنها را حفظ کنیم.

نگار نادری پور مدیر مسئول انجمن هنرمندان  مجسمه ساز ایران در آیین چراغ خاموشی نیست ضمن یادبود هنرمندان فقید کشور گفت:صحبت در مراسم یادبود شاید ساده به نظر بیاید اما پیچیده است. ما قادر به صحبت درباره مرگ نیستیم. بشر همیشه با مرگ مشکل داشته است. مرگ نیاز به تفسیر و مفهوم داشته است. در طول تاریخ سعی کردیم آن را فراموش نکنیم و شیرین جلوه دهیم.هستی برای تعیین نیستی به کار برده می شود.

او با بیان این که "یکی از رسالت‌های هنر تلاش برای نفی این فراموشی بوده است" ادامه داد: هنرمند محصور خلق آثار هنری‌اش است و ازآن جدا نیست و به زمانه و تاریخ خود غنا می‌بخشد. امروزه دیگر هنرمند از هنرش جدا نیست و از زمان انسان های نخستین که بر روی دیواره های غارها به نقاشی و بیان خود روی آورده اند همواره هنرمندان تلاش کرده اند که با خلق اثر هنری با فراموشی و عدم مبارزه کنند..

او افزود: امسال چهار مجسمه ساز از میان هنرمندان این رشته رخت بربستند، یار احمدی، حاجی نوری ، محسن وزیری و لیلیت تریان، که همه اینها در دوره پهلوی پرو بال گرفتند،انقلاب را دیدند و این دوره تاریخی برای همه تکرار نمی شود.

وی افزود: اما متاسفانه بستر لازم برای شکوفایی این هنرمندان  ایجاد نشد، به شکل های مختلف، از جمله لیلیت تریان که بعد از انقلاب در سال 1359 برای همیشه خانه نشین و از تدریس در دانشگاه منع شد. این در حالی بود که او پایه گذار رشته مجسمه سازی در دانشگاه هنر بود.

نادری پور ادامه داد: در تمام سال هایی که ترنیان از درس دادن محروم بودند، طراحی کردند، مجسمه ساختند و نمایشگاه برپا کردند و با رفتار و حیات شان به ما درس زندگی دادند.

وی گفت: امروز هراس برای هنرمندان بسیاری از رشته ها از همیشه سهمگین تر است، هنرمند مطلوب امروز ما هنرمند مرده است که قابش کنیم به دیوار بزنیم، هنرمندی که اعتراض نکند، سکوت کند و خانه نشین باشد.

نادری پور افزود: امروز لیلیت تریان هنرمند مجسمه سازی را از دست دادیم در حالی که حتی یک مجسمه از این بانوی هنرمند در فضای عمومی شهر ما وجود ندارد و این محرومیتی برای وی نیست ، امکانی هست که از من و شما سلب می شود.حیات در زندگی بشری چیزی بیش از دم و باز دم است‌. حیات برای ما یعنی زندگی آزادانه. لی لی تریان دو وصیت داشت، یکی این که پیکرش به دانشکده‌های پزشکی داده شود و دومی خانه‌اش تبدیل به موزه شود، امیدوارم به آخرین خواسته او نامه عمل پوشانده شود و خانه او موزه شود و چراغ خانه اش خاموش نشود.

مهدی عسگرپور مدیرعامل پیشین خانه سینما در این مراسم گفت: پایان هر سال با یک آلبوم مواجه می‌شویم که هم افتخارآمیز است و غمناک. بعضی سال‌ها که به این آلبوم نگاه کنیم بیشتر غم‌انگیز می‌شود. در سال‌هایی که در خانه سینما بودم مراسم تشییع جنازه خیلی بیشتر از جشن‌ها داشتیم.شاید دو سال گذشته بود و چندین مراسم یادبود برگزار کرده بودیم اما جشنی در کار نبود. در طول تاریخ ما همواره به شکل های مختلف به هنرمندان بی توجهی شده است..

او  در ادامه جوامع بشری را  در یک تقسیم‌بندی به دو بخش تقسیم کرد؛ ، جوامعی که پویایی و شکوفایی برایشان مهم نیست و جوامعی برایشان مهم است و گفت:موضوعی که ما را آزار می‌دهد این است که چرا با جامعه ای روبروییم که حس شکوفایی و پویایی در آن وجود ندارد. این حس برای جوامعی وجود دارد که احساس می‌کنند سرمایه دارند. این سرمایه برای بعضی زیر زمین است مانند نفت، ما همه این‌ها را داریم اما مطمئنم نیستیم از داشتنش، چون سر سفره‌هایمان نیست.

عسگر پور ادامه داد: دومین سرمایه فرهنگ و هنر است. آن چیزی که با آن مواجهیم کمبود توجه به این بخش است. خیلی از بزرگان وقتی از این بی‌توجهی صحبت می‌کنیم به اشتباه فکر می‌کنند باید مراسم شامی برای هنرمندان برگزار کنند و به آن‌ها لوح تقدیری دهند. آن توجه این نیست. هنرمندان مساله ذهنی‌شان این است که آن چیزی را که در ذهنشان است منتقل کنند. وقتی انتقال مفهوم را از هنرمند بگیرید مرگ هنرمند همانجا قطع می‌شود و جامعه پویانمایی و شکوفایی خود را از دست می‌دهد.

عسگر پور با بیان این که مساله ما از دست نیروی انسانی در حوزه فرهنگ است که می‌توانست به زنده‌ها کمک کند و جامعه به شکوفایی برسد، افزود: ما هر فرصتی بیابیم این حرف‌ها را می‌زنیم. بعضی دولتمردان که اهل شعر هم هستند، با شنیدن این حرف‌ها با مراسمی می‌خواهند ما را خوشحال کنند. در آخر هم با مراسم این شکلی در پایان هر سال می‌مانیم.

او در پایان گفت: نگرانی ما زنده‌ها از این است که زمینه رشد شکوفایی را از جامعه می‌گیریم و دائم از خود می‌پرسیم چرا با جامعه اخمو و بی نظم روبرو و مراکز فرهنگی توسط کسانی اداره می‌شود که این مفاهیم برایشان مهم نیست

شیرین احمدلو همسر ناصر چشم‌آذر در جایگاه حاضر شد و در سخنانی گفت: خوشحالم در این فضا در این فضا پر از معرفت حضور دارم. غمگین و دلگرم که هنرمندان تأثیرگذاری را از دست دادیم. از دست دادن ناصر برای من و همه سخت بود. روح پاک او را می‌شناختیم. او پر از هنر بود. من و بردارم عاشق او بودیم و تأثیرگذارترین فرد زندگی‌مان بود. او در ادامه متنی درباره زندگی 21 ساله عاشقانه ای که با همسرش داشت را برای حاضران خواند.

پیروز حناچی شهردار تهران  هم در سخنانی گفت: بسیاری از اقداماتی که ما در زندگی تصمیم می‌گیریم معمولاً تصمیم بر دو راهی است ممکن است دعای خیر به همراه داشته باشد و یا دعای شر. در شهر مکان‌های هنری زیادی ساخته شده که دعای خیر را به دنبال داشته است

او با بیان اینکه این شهر در حال حاضر وضعیت خوبی ندارد و همه آن را درک می‌کنند، افزود: در میان مدت و طولانی مدت می‌توان آن را درست کرد اما در کوتاه مدت هیچ راهی جز همیاری مردم وجود ندارد. امسال ظرف ۱۰ سال اخیر روزهای اضطراری برای آلودگی هوا نداشتیم. ما باید زیبایی را در شهربه ارمغان بیاوریم. شهر را زیباتر کنیم. اولین رنگی که از تهران برای ما به نظر می‌رسد، خاکستری است، تهران رنگ ندارد. در حالی که فرهنگ ما مملو از ترکیب رنگ و خلاقیت است و باید تلاش کنیم رنگ را دوباره به تهران بازگردانیم..

محمد سریر، مشاور خانه هنرمندان و رئیس پیشین شورای عالی خانه هنرمندان یکی دیگر از سخنرانان این آئین بود.

او با بیان این که با مرگ هنرمندان، یک خلاقیت مهمی از هنر مملکت حذف می‌شود، گفت: من در این سال‌هایی که در این حوزه بودم دیدم که همه آثار این بزرگان در دست نمانده است و از این قضیه متأسفم. باید بتوانیم این آثار را برای آیندگان هم بر جا بگذاریم‌.

سریر افزود: تداوم این مراسم برای آینده مهم است. امیدوارم این سنت ادامه یابد و بیشتر به آن توجه شود. اما باید به آن‌هایی که هستند، بیشتر توجه کنیم. نمی‌توانم آرزو کنم هنرمندی را ازدست ندهیم، چراکه یک چیز طبیعی است و همه آن را تجربه می‌کنند. اما امیدوارم آثار و هنر هنرمندان برای آیندگان منعکس شود.

فرزاد فرجی رئیس انجمن هنرمندان سفالگر ایران در این مراسم گفت: امسال اولین بار است که در این مراسم هستم امشب صحبت از بزرگانی است که بدون این که بخواهند چهره ماندگار شود، فعالیت می‌کردند. وظیفه ما چیست؟ باید به همین مراسم دو سه ساعته اکتفا کنیم.

او افزود: نسل ما قرار است چه چیزی را برای نسل آینده بگذارد. هنرمندان هنرهای تجسمی را نمی‌بینیم جز اثر آنها را، باید فقط به این مراسم اکتفا کنیم؟ امسال ۲ هنرمند در عرصه سفالگری و سرامیک داشتیم که بدون چشم‌داشتی در عرصه فعالیت کردند و در ماه های پایانی سال دو هنرمند دریا نور ذوالفقاری و حاج عبدالله مهری  از میان ما رفتند ان ها برای اعتلای رشته سفال و سرامیک تلاش های متعددی کردند. نام و یادشان گرامی باد..

فرجی در پایان گفت: خواهش من به عنوان فردی زنده از بزرگان و مسئولین این است که به وجود خود و نسل آینده جدی تر نگاه کنند.

در بخش های مختلف مراسم نما آهنگی از هنرمندان درگذشته سال 1397 پخش شد.

اجرای زنده موسیقی توسط گروه موسیقی مدار توسط پرهام علیزاده خواننده، آرش اسکندرلو آهنگساز و نوازنده و بهرنگ معتمدی نوازنده از دیگر برنامه‌های جانبی مراسم آیین چراغ خاموشی نیست بود.